Wszystko zaczęło się 31 października 1884 roku. W rodzinie iłżeckiego urzędnika przyszło na świat dziecko któremu dano na imię Stanisław. Jego dziecięce lata spędzone w Iłży są dziś zagadką, której prawdopodobnie nie uda się już rozwikłać. Wiadome są natomiast jego późniejsze losy.

Źródła podają dwa miasta w których zdobywał wykształcenie gimnazjalne- Kijów lub Lwów, wiadome jest natomiast, że jako gimnazjalista był wybitnie uzdolniony i edukację na tym poziomie zakończył z wyróżnieniem. Ze względu na status społeczny oraz narodowość miał problem z dostaniem się na studia politechniczne, rozpoczął więc studia na Wydziale Matematycznym Uniwersytetu Kijowskiego Św. Włodzimierza. Ze względu na znakomite wyniki w nauce i za stawiennictwem wykładowców został przeniesiony na Wydział Mechaniczny Polityki Lwowskiej, na którym studiował do roku 1906.

Po studiach odbył roczną praktykę zawodową, pracując jako robotnik w zakładach mechanicznych w Gerlafingen w Szwajcarii. Praktyka miała być bezpłatna, jednak po jej zakończeniu zarząd firmy, wysoko oceniając pracę i inicjatywę Cywińskiego, przyznał mu dość znaczną nagrodę pieniężną. Okazała się ona bardzo przydatna młodemu inżynierowi. Już bowiem w okresie studiów na politechnice Cywiński wykazywał duże zainteresowanie konstrukcjami lotniczymi.

Po powrocie do Warszawy wraz z Czesławem Zbierańskim postanowił zbudować maszynę latającą. Zbierański opracował projekt drewnianego dwupłatowca- w realizacji tego celu pomogło doświadczenie Cywińskiego oraz jego szwajcarskie stypendium. Iłżanin w konstrukcji wprowadził pewne zmiany w budowie kadłuba, zastąpił drewniane podłużnie rurami stalowymi. Prace rozpoczęto w szopie Fabryki Krzemińskiego przy ul. Solec 103. Potem prace kontynuowane były w hangarze Warszawskiego Towarzystwa Lotniczego ”Aviata”. Na wiosnę 1911 r. przystąpiono do pierwszych prób, które skończyły się pożarem płatowca. Po remoncie, pierwszy lot na samolocie Cywińskiego i Zbierańskiego wykonał w dniu 25.09.1911 r. pilot Michał Scipio del Campo.

W sierpniu 1914 roku Cywiński został ewakuowany do Rosji. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został jednym z niewielu ekspertów w dziedzinie lotnictwa zatrudniony w Sekcji Żeglugi Napowietrznej przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. Dwa lata później tafił do Lublina gdzie powierzono mu stanowisko kierownika technicznego w Zakładach Mechanicznych E. Plage i T. Laśkiewicz . W roku 1925 trafił do Podlaskiej Wytwórni Samolotów gdzie objął stanowisko kierownika biura konstrukcyjnego

W 1921 roku opracował projekt samolotu wojskowego Arla-1, który nie wszedł do produkcji. Pierwszym samolotem opracowanym pod kierownictwem Stanisława Cywińskiego przez Zbysława Ciołkosza i Aleksandra Grzędzielskiego był myśliwiec eskortujący PWS-1. Nie spełnił on jednak oczekiwań konstruktorów i nie został) zakwalifikowany do produkcji seryjnej.

W 1927 r. inżynier Cywiński sam zaprojektował dwumiejscowy samolot sportowy PWS-3. Była to bardzo interesująca konstrukcja z belkowym kadłubem (pomysł został opatentowany), na który można było nałożyć odpowiednią kabinę. Zależnie od potrzeb PWS-3 mógł zostać przekształcony w jednomiejscowy płatowiec rajdowy, sanitarny, pasażersko-dyspozycyjny lub łącznikowy.
W okresie pracy w Białej Podlaskiej Stanisław Cywiński zaprojektował jeszcze cztery samoloty: pasażerskie PWS-21, PWS-21 bis i PWS-24 oraz sportowy PWS-51. PWS-24 był pierwszym polskim samolotem pasażerskim budowanym seryjnie.W ciągu dziesięciu lat pracy na stanowisku kierownika biura konstrukcyjnego PWS inżynier Cywiński wychował spore grono cenionych potem konstruktorów lotniczych.

Pod jego kierownictwem powstał pierwszy polski samolot myśliwski budowany seryjnie- PWS-10. Jako projektant różnych rodzajów śmigieł lotniczych przyczynił się do zastąpienia nimi śmigieł importowanych. W roku 1934 lub1935 Stanisław Cywiński obejmuje stanowisko szefa montażu w Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie na Okęciu. Pod jego kierownictwem budowano ostatnie serie samolotów myśliwskich PZL P-11c i pierwsze serie rozpoznawczo-bombowych PZL-23 ”Karaś” dla lotnictwa polskiego oraz przeznaczone na eksport myśliwskie PZL P-24

Gdy w roku 1939 wybuchła II Wojna Światowa, jako jeden z niewielu pracowników Państwowych Zakładów Lotniczych pozostał na Okęciu do ostatniej chwili przed wkroczeniem Niemców. Dzięki niemu większość dokumentacji konstrukcyjnej polskich samolotów nie dostała się w ręce okupanta.   

Inżynier Stanisław Cywiński zginął w obronie Warszawy dnia 25 września 1939 roku w wyniku ran odniesionych po eksplozji pocisku.





Do czołowych konstrukcji Stanisława Cywińskiego należą

Cywiński-Zbierański, 1911, samolot pionierski.
Arla-I, 1921, projekt samolotu wojskowego (najprawdopodobniej rozpoznawczy).
Lublin-1, 1923, szybowiec.
Lublin-2, 1923, szybowiec- IV nagroda w I Konkursie Ślizgowców w 1923 r. w Białce koło Nowego Targu
PWS-1, 1927, samolot myśliwski i rozpoznawczo-bombowy.
PWS-3, 1927, samolot sportowy, sanitarny, dyspozycyjny lub łącznikowy.
PWS-21, 1929, projekt samolotu pasażerskiego.
PWS-21 bis, 1930, samolot pasażerski.
PWS-51, 1930, samolot sportowy.
PWS-24, 1931, samolot pasażerski.


Fotografie:
1) Stanisław Cywiński 1884-1939 fot. internet
2) Samolot z roku 1911
3) Samolot PWS 21
4) Samolot PWS 24
5) Samolot PWS 1
6) Samolot PWS 51

Źródła:

Andrzej GLASS "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939", WKiŁ, Warszawa 1977
www.samolotypolskie.pl
www.shinden.org
www.crimso.msk.ru
Zbiory prywatne Mariana Wójcika z Iłży