Celem kieleckich żołnierzy było zasilenie Westerplatte- wówczas mało znanej Wojskowej Składnicy Tranzytowej nad morzem.
1 września 1939 roku o godzinie 4:45 mieszkańcy kielecczyzny stali się świadkami wybuchu II Wojny Światowej, konfliktu który pochłonął miliony istnień ludzkich.
Przez 7 dni garstka nielicznych odpierała ataki wojsk niemieckich, w nierównej walce Polacy wykazali się niezwykłym męstwem. Straty niemieckie były przerażające.
Gdy niemieckie zagony wbijały się w głąb Polski w odbiornikach nadawano komunikat „Westerplatte walczy!”
Wśród obrońców byli także mieszkańcy dawnego powiatu iłżeckiego oraz obecnej Gminy Iłża. To właśnie ich sylwetki chciałbym przybliżyć

Bałtowski Stanisław (1915-1988 )
kapral
Urodzony 31 stycznia 1915 r. w Małyszynie, powiat iłżecki. Syn Andrzeja i Antoniny. Ukończył sześć oddziałów szkoły powszechnej. Przed powołaniem do wojska mieszkał w Wąchocku i pracował w tartaku.
W 1938 r. wcielony do wojska w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. Dnia 5 kwietnia 1939 r. w stopniu starszego legionisty jako działonowy przybył na Westerplatte. 21 maja 1939 r. awansowany przez komendanta mjra H. Sucharskiego - do stopnia kaprala. W czasie obrony - był w obsłudze moździerzy. Po kilkutygodniowym przebywaniu w niewoli w Stalagu I A, odesłany pod francuską granicę do Diisseldorfu i zatrudniony w fabryce broni. W styczniu 1943 r. zaopatrzony w kartę urlopową robotnika polowego dostał się do Starachowic. Nie powrócił z urlopu do Niemiec, a zatrudnił się w dużym dworze w Pakosławiu, którym zarządzał Niemiec. Zawarł związek małżeński i dostał się do pracy przy produkcji dział ciężkich, cekaemów i dział przeciwlotniczych w fabryce w Starachowicach. Praca trwała do lipca, zaledwie miesiąc, gdyż Niemcy przystąpili do likwidacji zakładu, przerzucając go wraz z pracownikami w głąb Niemiec. Trafił do miejscowości Watenstadt niedaleko Hanoweru. Tam pracował do kwietnia 1945 r. jako tokarz.
Po wyzwoleniu przez Amerykanów przebywał w obozie ozdrowieńców do listopada 1945 r. W wyniku międzynarodowych porozumień wraz z innymi Polakami skierowany do Szczecina i oddany pod dozór polskich władz wojskowych. Wyposażony w odpowiedni dokument był wolny i powrócił do Starachowic. Rozpoczął pracę w Fabryce Samochodów Ciężarowych. Przez trzy lata na wydziale mechanicznym przy remontach kapitalnych maszyn, potem przeszedł na montaż samochodów, gdzie przepracował do emerytury, do 1975 r. Był członkiem PZPR.
Bałtowscy mieli pięcioro dzieci, które po ukończeniu szkół założyły własne rodziny.
Zmarł 17 marca 1988 r.
Odznaczenia: Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" (1966), Krzyż Kawalerski Odrodzenia Polski (1974), pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990).


Derlatka Jan (1915-1986)
legionista
Urodzony 12 października 1915 r. we wsi Mirzec w powiecie iłżeckim w rodzinie rolników. Ukończył pięć oddziałów szkoły powszechnej. Przed powołaniem do wojska okresowo pracował jako niewykwalifikowany robotnik w prywatnych firmach.
W latach 1938-1939 odbywał służbę wojskową w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach, skąd na Westerplatte przybył J.7 marca 1939 r. jako legionista łącznościowiec. W czasie obrony obsługiwał centralkę telefoniczną w koszarach. Po kapitulacji przebywał w Stalagu I A (nr jeńca 2216). W 1942 r. wywieziony nad granicę niemiecko-holenderską. W miejscowości Lobrykdyk w Westfalii pracował do końca wojny na lotnisku. Ataki nadciągających wojsk angielskich i amerykańskich spowodowały przymusowe cofanie się w kierunku Hanoweru. W sierpniu 1945 r. trafił do obozu zbornego niedaleko Hamburga. Rok spędził w poniemieckich koszarach na rekonwalescencji, a potem pracował na dużym przedwojennym cywilnym lotnisku. Skończył kurs szkoleniowy i jako kierowca pracował w kolumnie transportowej przy wojskach okupacyjnych. Od 1951 r. przez 25 lat pracując jako kierowca rozwoził żywność do sklepów na terenie Koln. Należał do Polskiego Związku Inwalidów Wojennych z siedzibą w Hamburgu.
Późno, bo dopiero w wieku czterdziestu dwóch lat, zdecydował się na małżeństwo z wdową po niemieckim żołnierzu, którą poznał w służbowych podróżach. Miała skromny dom i dwoje małych dzieci.
Zmarł 22 grudnia 1986 r.
Odznaczenia: pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990).



Dróżdż Władysław (1915-1946 )
kapral
Urodzony 20 lipca 1915 r. w Chwałowicach koło Iłży. Ojciec Mikołaj (ur. 1880) w Mircu ożenił się w 1903 r. z Katarzyną Drozd. Był zatrudniony w majątku pakosławskim początkowo przy pracach sezonowych (1898) jako tzw. bandos (Żeromski), a następnie jako robotnik rolny. W roku urodzenia Władysława przez wieś Pakosław przebiegał front między wojskami rosyjskimi i austro-niemieckimi. Ludność wsi i majątku została ewakuowana poza linię frontu. Rodzina Dróżdżów powróciła do Pakosławia jesienią 1915 r. Władysław ukończył sześć oddziałów szkoły powszechnej w Pakostawiu. Pracował jako uczeń u ogrodnika w miejscowym majątku ziemskim.
Do służby wojskowej został powołany w 1937 r. do 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. 17 marca 1939 r. przybył na Westerplatte w stopniu starszego legionisty jako karabinowy‘, gdzie 21 maja został mianowany do stopnia kaprala. W czasie obrony walczył w obsłudze wartowni nr l. Był ranny. W niewoli przebywał do 1943 r. w Stalagu I A. Po udanej ucieczce do Pakosławia ukrywał się na strychu w czworakach u brata Stefana. Poszukiwany przez żandarmerię w kwietniu 1943 r. po ujawnieniu się został skierowany do pracy w ogrodnictwie w pakosławskim majątku znajdującym .się pod zarządem niemieckim. Ożenił się ze Stanisławą Gut (16 maja 1943 r.). 11 stycznia 1945 r. został wywieziony w okolice Wrocławia, gdzie pracował przy naprawie torów kolejowych. 20 czerwca 1945 r. chory i skrajnie wycieńczony powrócił do domu. Z rozparcelowanego majątku dworskiego dostał 3 ha ziemi.
Zmarł 30 kwietnia 1946 r. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Iłży. W 1994 r. na Jego mogile z inicjatywy Związku Harcerstwa Polskiego umieszczono tabliczkę z napisem: "Obrońca Westerplatte".
Córka Alina Maria nie żyje, syn Jerzy mieszka w Pakosławiu, gospodarząc na ojcowiźnie.

Gębura Jan (1915 -1939, poległ 2 września 1939 r. )
kapral
Syn Józefa i Walerii. Mieszkał przed wojną we wsi Brody Iłżeckie w powiecie iłżeckim. Ukończył cztery oddziały szkoły powszechnej.
W latach 1938-1939 odbywał służbę wojskową w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. Na Westerplatte przybył 17 marca 1939 r. w stopniu starszego legionisty jako karabinowy‘. Dnia l lipca 1939 r. awansowany do stopnia kaprala.
Poległ w wartowni nr 5 podczas bombardowania.
Miejscem jego upamiętnienia jest Cmentarzyk Poległych na Westerplatte.
Odznaczenia: pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1945).


Kolasa Stanisław (1915-1980 )
starszy legionista
Urodzony 27 listopada 1915 r. w miejscowości Mierzec-Korzonek, powiat Iłża. Ukończył cztery oddziały szkoły powszechnej. W wieku kilkunastu lat pracował jako wozak w kopalni rudy żelaza w okolicy miejsca zamieszkania.
W latach 1937-1939 czynną służbę wojskową odbywał w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach, skąd na Westerplatte przybył 5 kwietnia 1939 r. jako celowniczy moździerzy‘. W czasie obrony walczył w obsadzie placówki "Prom", a po jej zniszczeniu w koszarach. Był ranny. Usiłował uciec z niewoli. Został schwytany i przewieziony na tzw. Dońskie Kolonie, gdzie pracował przy produkcji torped w miejscowości Eskenfurden. Tam poznał wywiezioną na roboty przymusowe swą przyszłą żonę Zofię. Po wyzwoleniu przez Anglików w 1945 r. pobrali się i powrócili do Chełma. W 1946 r. rozpoczął pracę w Polskim Monopolu Spirytusowym jako pomocnik magazyniera. W 1951 r. przeniósł się do Zespolonego Szpitala Miejskiego im. Ludwika Rydygiera, gdzie był palaczem kotłowym. Zmarł 9 sierpnia 1980 r.
Syn Czesław z zawodu elektroenergetyk mieszka z matką, wdowiec ma dwóch synów. Obaj ukończyli studia wyższe: jeden jest nauczycielem, drugi policjantem. Córka Bożena ukończyła szkołę pielęgniarską, wyszła za mąż, ma dwoje dzieci: córkę w zakonie i syna na studiach.
Odznaczenia: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990).


Kołton Czesław (1915-1983 )
starszy legionista
Urodzony 15 września 1915 r. w Kochanówce, powiat Iłża w Kieleckiem. Syn Antoniego i Marianny. Ukończył dwa oddziały szkoły powszechnej.
W latach 1938-1939 odbywał czynną służbę wojskową w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach, skąd przybył na Westerplatte 31 marca 1939 r. jako celowniczy ckm. W czasie walki był w obsadzie placówki "Prom", a po jej zniszczeniu w wartowni nr l. Jako jeniec wojenny pracował w majątkach niemieckich do końca wojny. Powrócił do kraju schorowany i przez całe życie zajmował się pracą na roli.
Zmarł 6 kwietnia 1983 r.
Miał siedmioro dzieci: dwóch synów i pięć córek. Wszystkie ukończyły szkoły podstawowe i pozakładały własne rodziny. Wdowa mieszka samotnie w bardzo trudnych warunkach we wsi Nowa Dębowa Wola w gminie Borzechów. Nie posiada żadnych dokumentów po mężu i nie jest podopieczną Związku Kombatantów.
Odznaczenia: Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" (1960), Odznaka Grunwaldzka (1960), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), Medal "Za udział w wojnie obronnej 1939" (1982), pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990).


Lis Franciszek (1915-1983)
starszy legionista
Urodzony 9 marca 1915 r. we wsi Piotrowe Pole, powiat Iłża, w rodzinie robotnika leśnego Izydora i Teofilii ze Zaborowskich. Miał sześciu braci. Ukończył cztery oddziały szkoły powszechnej.
W latach 1938-1939 odbywał czynną służbę wojskową w 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach, skąd przybył na Westerplatte 31 marca 1939 r. w stopniu starszego legionisty jako celowniczy. W czasie obrony walczył w wartowni nr 4. Okres niewoli przeżył w Stalagu I A, pracując w gospodarstwach niemieckich. W maju 1945 r. powrócił do Piętrowego Pola, gdzie zastał jedynie zgliszcza. W 1950 r. ożenił się z Anielą i rozpoczęli wspólnie gospodarzyć na niewielkim skrawku ziemi w Nowej Wsi. Mieli dwóch synów Krzysztofa i Adama oraz pięcioro wnucząt.
Zmarł 4 grudnia 1983 r. Wdowa Aniela na emeryturze rolniczej, mieszka z rodziną syna Krzysztofa w Nowej Wsi.
Odznaczenia: Medal "Zasłużonym na Polu Chwały" (1960), Odznaka Grunwaldzka (1960), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), Medal "Za udział w wojnie obronnej 1939" (1982), pośmiertnie - Srebrny Krzyż Orderu VM (1990).


Włodarski Wojciech (1915-1995)
kapral
Urodzony 22 kwietnia 1915 r. w Kochanowie w powiecie iłżeckiem, w rodzinie rolniczej Stanisława i Czesławy z Krajewskich. Miał trzy siostry i jednego brata. Ukończył szkołę powszechną w Wielgim i Szkołę Rolniczą w Chwatowicach, uzyskując dyplom melioranta.
Do odbycia służby czynnej powołany w 1937 r. do 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach. Szkołę podoficerską ukończył w 3. Pułku Piechoty Legionów w Jarosławiu, skąd na Westerplatte przybył 5 kwietnia 1939 r. w stopniu starszego legionisty. 20 maja 1939 r. został mianowany kapralem.
W czasie obrony był przy obsłudze moździerzy. Był ranny w nogę. Po kapitulacji osadzony w obozie jenieckim w Stalagu I A. We wrześniu 1940 r. po udanej ucieczce przez dwa lata ukrywał się w Warszawie. Przez pozostały okres okupacji był ogrodnikiem w majątku w Bąkowie. W maju 1945 r. wcielony do Ludowego Wojska Polskiego w Bydgoszczy-Fordonie jako dowódca plutonu. Ożenił się w 1946 r. Ze względu na niedobór fachowców został oddelegowany z wojska do Ministerstwa Rolnictwa i skierowany do pracy w Gnieźnie jako główny agronom w Powiatowej Radzie Narodowej w Wydziale Rolnictwa i Leśnictwa. Na emeryturę odszedł w 1975 r., korzystając z przywileju ustawy kombatanckiej. Udzielał się społecznie pełniąc funkcję prezesa w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym. W 1986 r. rentę inwalidy wojennego otrzyma}. W 1989 r. został wdowcem. Był oficerem rezerwy Ludowego Wojska Polskiego w stopniu kapitana.
Zmarł 21 listopada 1995 r. Pochowany na cmentarzu św. Krzyża w Gnieźnie.
Trzy córki i syn zdobyli wykształcenie o profilu rolniczym i ekonomicznym. Wnuków miał siedmioro.
Odznaczenia: Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (1945), Odznaka Grunwaldzka (1960), odznaka honorowa "Za zasługi w rozwoju Województwa Poznańskiego" (1969), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), Medal "Za udział w wojnie obronnej 1939" (1982), odznaka honorowa "Za zasługi dla Miasta Gdańska" (1984), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1985), Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984), Srebrny Krzyż Orderu VM (1989).

Co roku w okolicach 21 marca członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej 51 pułku piechoty Strzelców Kresowych biorą w udział w inscenizacji „Kieleckiej Odprawy na Westerplatte”
Jest to wielkie wyróżnienie upamiętniać swoją obecnością sylwetki zapomnianych bohaterów z naszego regionu.
Pamiętajmy.